قبل از توضیح کامل فرم فیلم برات مثال‌های واضحی میزنم تا این موضوع یک بار برای همیشه برات کاملا واضح بشه. فرم نه تنها در هنر بلکه هر شخص در سبک زندگی خودش، فرم خاصی داره! مثل فرم راه رفتن، فرم لباس پوشیدن، فرم غذا خوردن و… این در حالی است که اگر از خود شخص بپرسیم فرم زندگی تو چیه، قطعا جواب مشخصی نخواهد داشت چرا که این موضوع در ناخودآگاه او وجود داره. ما در نقاشی هم فرم داریم. یک موضوع خاص در یک اثر هنری که توضیح اون بسیار سخت هست چون مربوط به ناخودآگاه میشه.
خیلی از متخصصان سینما فرم رو مثل یک ظرف میدونن. با این تفسیر که وقتی ما فرضا مقداری آب پرتغال داریم، می‌تونیم توی ظرف مخروطی شکل بریزیم یا ظرف استوانه‌ای یا داخل پارچ یا حتی روی زمین! در هر کدوم از این موارد، آب پرتغال من شکل و فرم خاصی رو میگیره. این تفسیر در مورد فرم فیلم هم تا حدودی درست هست ولی اگر بخواهیم خیلی دقیقتر و حرفه‌ای تر به موضوع نگاه کنیم باید بگیم فرم ظرفی نیست که ما محتوای خودمون رو داخل اون بریزیم. بلکه فرم فیلم از داخل خود فیلم بوجود میاد. در تک تک پلان‌‌ها و تک تک پیکسل‌ها باید فرم فیلم رو ببینیم. قبول دارم که این موضوع کار بسیار سختی هست و از پس کارگردان‌های بزرگی بر میاد اما هر فیلم سازی در حد خودش باید بتونه این کار رو انجام بده. یکی مثل هیچ کاک در فیلم سرگیجه خودش فرم فیلم رو به صورت کامل رعایت کرده، یک کارگردان تازه کار، در ده درصد فیلم خودش تونسته از فرم فیلم بهره کافی رو ببره.
قطعا برای جاودانه شدن فیلم باید فرم فیلم در تمام لحظه‌ها رعایت بشه. پس تو به عنوان یک فیلم ساز سعی کن در تمام لحظات فیلم خودت به فرم دقت کنی و اون رو خیلی دقیق رعایت کنی.
77% تخفیف! | فقط 197 هزار تومان | مدت محدود
فرم فیلم از دیدگاه کتاب مبانی فرم فیلم
اگر عناصر بصری و فرمال در یک نقاشی به خط، شکل، رنگ، بافت و تونالیته محدود می‌شود، در یک تقسیم بندی کلی می‌‌توان عناصر فرمی سینما را به میزانسن و تدوین تقسیم کرد. یعنی اگر در نقاشی ترکیب و تلفیق عناصر بصری فرم نقاشی را شکل می‌دهند، فرم سینمایی از عناصری میزانسن و تدوین ناشی می‌شود. هنرمند نقاش یک ایده یا داستان را به وسیله‌ی ابزارهای بیانی هنرهای تجسمی، یعنی عناصر بصری و تلفیق و ترکیب آن‌ها- بر اساس اصول سازماندهی بصری- به یک اثر تجسمی تبدیل می‌کند. در حالی که، یک کارگردان سینما یک فیلم‌نامه را با ابزار بیانی سینما یعنی میزانسن و تدوین به یک اثر سینمایی مبدل می‌سازد. وقتی از فرم در سینما می‌گوییم، یعنی از ابزار بیان در سینمایی صحبت می‌کنیم. بنابراین، فرم در سینما شکل مرئی و عینی داستان و ابزار روایت است. بیننده در هنگام تماشای فیلم در سینما فرم را می‌بیند، اما همین که از سینما بیرون آمد، داستان در ذهنش شکل گرفته است. ” یکی از دلایلی که ما به فرم و ساختار فیلم توجهی نشان نمی دهیم آن است که فرم و ساختار فیلم پشت همان داستان و شخصیت‌هایی که خودشان تولید کرده اند پنهان می‌شوند. این تردستی فوق العاده و از مهمترین دلایل محبوبیت سنما است” (کالکر)
به همین دلیل است که وقتی اکثر منتقدان درباره‌ی فیلم می‌نویسند یا سخن می‌گویند، متاسفانه به جنبه‌های فرمی سینما توجه نمی‌کنند و عموما به نقد داستان و فیلم نامه آن می‌پردازند.
چرا فرم فیلم مهم هست؟
تا اینجا متوجه شدیم که فرم در ناخودآگاه شکل میگیره و ما باید با ناخودآگاه خودمون متوجه فرم فیلم بشیم. همچنین متوجه شدیم که بیننده فرم رو نمی‌بینه و در نهایت داستان فیلم ما رو به خاطر می‌سپاره. اما چرا فیلم‌هایی که از فرم درستی استفاده کرده‌اند باورپذیرتر هستند؟
فرض کن یک پزشک متخصص داریم هر روز به یک مدل زندگی میکنه. یک بار با کت و شلوار و خیلی آراسته، آروم غذا میخوره، متین حرکت میکنه، صحبتهای علمی میکنه، از برندهای مختلف در پوشش خودش استفاده کرده و… . همین شخص فردای اون روز بدون اینکه اتفاق خاصی بیوفته فرم زندگیش عوض شده. یعنی نحوه لباس پوشیدن، راه رفتن، غذا خوردن، صحبت کردن و… متفاوت شده. همینطور پس فردا و روزهای دیگه، هر روز به شکل خاصی درمیاد و به اصطلاح رنگ عوض میکنه.
در طرف دیگه شخصی رو داریم با شغل خاصی به نام پزشک متخصص جراحی قلب. این شخص هر روز به یک شکل هست ولی اخلاق و رفتار اون به یک پزشک نمی‌خوره، مثلا صحبتهای ساده لوحانه و بدون پشتوانه علمی میکنه یا رفتارهای بچه‌گانه داره و …
در طرف سوم همان پزشک متخصص رو داریم که هر روز به یک مدل زندگی میکنه و البته حرکات و رفتارهای اون کاملا مثل یک پزشک متخصص پخته هست. رفتارهاش مثل یک نفر متخصص هست و… .
حالا سوال من از تو اینجاست تو به کدوم دسته از این شخصیت‌ها که بهت گفتم بیشتر اعتماد میکنی؟ کدوم یکی از این شخصیت‌ها رو بیشتر قابل اعتماد می‌دونی و حاضری زندگی خودت رو به دست اون بسپاری؟ کدوم یکی از این افراد، بیشتر می‌تونن روی تو تاثیر بذارن و با حرف‌ها و رفتارهاشون تو رو در زمینه خاصی مجاب کنن؟
قطعا نفر سوم چرا؟ چون این شخص تخصص و فرم زندگیش به هم مربوط هستن و دور از هم نیست.
اینا رو گفتم که برسی به موضوع اصلی خودمون، چرا فرم فیلم تا این حد مهم هست؟
در یک کلمه “ باورپذیری” وقتی فرم و محتوای ما در راستای هم باشه. من مخاطب خیلی بیشتر میتونم با فیلم ارتباط بگیرم و اون رو باور کنم تا زمانی که فرم و محتوا دور از هم باشه.در نتیجه اگر من فیلم ساز قصد دارم اعتماد مخاطب خودم رو جلب کنم و روی احساسات اون بیشترین تاثیر روبذارم باید کاری کنم که مخاطب فیلم من رو باور کنه و فکر کنه واقعا این اتفاق‌ها افتاده. این موضوع هم زمانی اتفاق می‌افته که فیلم من از فرم درستی پیروی کنه.
77% تخفیف! | فقط 197 هزار تومان | مدت محدود
تکنیک چیه؟
تکنیک صرفا روشی خاص برای شکل دهی به فرم فیلم هست. یعنی تو روش خاصی از تصویربرداری، کارگردانی، طراحی صحنه، تدوین و… رو انتخاب میکنی و به کار میگیری تا بتونی فرم خاصی رو خلق کنی.
بهتر بخوام بگم، فرم فیلم حالت ناخودآگاه و تکنیک حالت خودآگاه فیلم من هست.
چجوری تکنیک دقیق رو برای ایجاد فرم فیلم انتخاب کنیم؟
این هم دوباره روش قشنگ وخاص خودش رو داره. تو باید قسمتی از زندگی خودت رو به یادگیری و دیدن تکنیک‌های مختلف بپردازی ( برای همین هست که میگیم فیلم سازها باید هر روز فیلم‌های مختلف با سبک ها و تکنیک‌های مختلف رو ببینن و توی ذهنشون مورد بررسی قرار بدن). البته تو قرار نیست همه رو حفظ کنی. بلکه باید این موارد ببینی و فراموش کنی! اتفاقی که اینجا می‌افته اینه که این موارد توی ناخودآگاهت در یک گنجینه مهم وجود دارن. در زمانی که تو به یک محتوا میرسی و قصد داری تکنیکی رو برای رسیدن به فرم دلخواهت انتخاب کنی، ناخودآگاه تو تمام تکنیک های موجود در گنجینه خودش رو مورد بررسی قرار میده و بهترین تکنیک رو انتخاب میکنه. در اینجا تو به یک تکنیک خاص و عالی میرسی بدون اینکه بدونی این رو از کجا متوجه شدی یا کجا دیدی. حتی شاید ناخودآگاه تو چند تکنیک رو باهم ترکیب کرده و به یک تکنیک خاص و منحصربه فرد رسیده.
در نهایت اگر بخوام در چند جمله به تو فرم فیلم و تکنیک رو بگم، میتونم اینجوری بیان کنم
تکنیک خودآگاه و فرم فیلم ناخودآگاه هست. برای همین باید ناخودآگاه خودمون رو با صورت خودآگاه سرشار از تکنیک‌های مختلف کنیم و اون‌ها رو فراموشن کنیم تا در زمان درست خودش، ناخودآگاه ترکیبی از چند تکنیک یا یکی از اون‌ها رو به تو الحام کنه و تو به یک فرم ناب، خاص و منحصربه فرد برسی.
