کتاب مبانی فرم فیلم از جمله کتابهای بسیار دقیق و درست در مورد منطقه دید فوآل است.
در این کتاب متوجه میشیم که چجوری توجه و احساسات مخاطب رو در تسلط خودمون در بیاریم و البته تا امروز چه کارهایی روی ما انجام میدادن تا بتونن مغز ما رو تحت کنترل خودشون در بیارن و با دیدن یک فیلم احساساتمون تحت تاثیر قرار بگیره. گاهی گریه کنیم، گاهی بخندیم، گاهی به فکر فرو بریم و گاهی با دیدن یک ویدیو تبلیغاتی اقدام به خرید یا انجام کار خاصی کنیم.
همچنین متوجه میشیم که چرا یک فیلم دیگه با وجود انجام زحمتهای بسیار زیاد و شاید تفاوتهای کم نسبت به یک فیلم تاثیرگذار، هیچ تاثیری روی ما نمیذاره و حتی حاضر نیستیم که اون ویدیو رو تا انتها تماشا کنیم.
به دلیل اهمیت بسیار بالای مطالب کتاب مبانی فرم فیلم و همینطور اهمیت بالای دیدن مثالهای کتاب به صورت فیلم ( نه عکس) و البته انتقال تجربیات خودم در زمینه مطالب مبانی فرم فیلم، تصمیم گرفتم این مطالب رو به صورت یک دوره در بیارم و اون رو در اختیار تو قرار بدم.
فیلمهای این دوره آموزشی در حدود 200 دقیقه هست و سعی کردم علاوه بر مطالب کتاب مبانی فرم فیلم، مثالهای دقیقتر و بیشتری رو بهت نشون بدم و البته تجربه 17 سال کار خودم در زمینه ایده پردازی، کارگردانی و تدوین رو هم بهت انتقال دادم تا بتونی بهترین نتیجه رو از زمانی که میذاری و دوره رو آموزش میبینی داشته باشی.
مبانی فرم فیلم چیه؟
فرم فیلم توسط موارد زیر شکل میگیره:
فیلم نامه: اینکه ما در چه موضوعی قصد ساخت فیلم داریم، فیلم ما تبلیغاتی هست، جنایی، طنز، درام یا… قطعا روی ساخت فیلم ما تاثیر زیادی میذاره
بعد از فیم نامه، به عناصر بصری فیلم میرسیم. مثل رنگ، خط، شکل، فضا و بافت که هر کدوم به نوبه خودشون بسیار بسیار مهم هستند( مخصوصا خط و شکل که در دوره مبانی فرم فیلم، زیاد در موردش صحبت کردم)
در ادامه به میزانسن و تدوین میرسیم و پس از اون هم ترکیب و سازماندهی عناصر بصری رو مورد بررسی قرار میدیم. مثل عنصر برتر، تعادل، تناسب، ریتم، حرکت، گوناگونی، وحدت و هماهنگی.
مجموع تمام موارد بیان شده، فرم فیلم رو برای ما میسازه. این فرم میتونه در تمام موارد به درستی انتخاب بشه یا به هر دلیل انتخاب اون دچار اشکال باشه.
فیلمهای ماندگار و تاریخ ساز دنیا قطعا فرم فیلم رو در تمام صحنهها به درستی و با دقت بسیار بالا مورد بررسی قرار دادن.
نحوه کارکرد مغز در درک تصاویر
عمل دریافت محرکها بوسیلهی اندامهای حسی را احساس و عمل تشخیص، تعبیر و تفسیر اطلاعات حسی ثبت شده در مغز را ادراک مینامیم. ادراک، شامل سه فرآیند اصلی، انتخاب، سازماندهی و تفسیر احساسهای دریافتی است. ادراک محصول دو فرآیند زیست شناختی و روانشناختی است.
جست و جوی تداومی و بی وقفهی چشم که در گسترهی تصویر رخ میدهد، در واقع دلیل آن نیاز به پاسخ گویی به سوالاتی است که از دو منطقهی مغز ” کجا” و “چی؟” ناشی میشود. منطقهی کرتکس مغز مسئول پاسخ گویی به سوال “کجا؟” و دستگاه شناختی “چی؟” در بخش گیجگاهی قرار دارد. به عبارتی، پرشها یا ساکادها دستگاه شناخت “کجا؟” و تثبیتها (فیکسیشنها) دستگاه شناخت “چی” میباشند. هر حرکت ناشی از پرسش کجا به یک کانون تمرکز یا توجه نیازمند است تا عمل تثبیت در این کانونها اتفاق بیفتد.
دوره آموزش مبانی فرم فیلم مناسب چه افرادی است؟
این دوره با توجه به کامل بودن مثالها و البته توضیح کامل و روان تمام مطالب، برای تمام افرادی که علاقه به سینما دارند یا قصد دارند در زمینه ساخت فیلم فعالیت داشته باشند مناسب هست. شاید بهتر باشه که بگم تدوینگر و کارگردان تا زمانی که این به مبانی فرم فیلم اشراف نداشته باشه، قطعا نمیتونه بهترین نتیجه رو از کارهای خودش داشته باشه.
در دوره مبانی فرم فیلم به چه مطالبی بیان شده؟
- نحوه بررسی پیامهای تصویری در چشم و مغر، اینکه ما چگونه به تصاویر نگاه میکنیم، چه مطالبی در ذهن ما در روز مرور میشه و در هنگام مواجه با فیلم و عکس های مخلتف، چه مراحلی طی میشه تا معنای تصویر رو متوجه بشیم.
- فیکسیشن و ساکاد در چشم چیه. چه کاربردی داره و چجوری معانی رو در ذهن ما میسازن.
- اصول دقیق قاب بندی
- خطوط فرضی در تصاویر
- نسبت تصویر 1.85:1 ، تاثیر این قاب، شناسایی قاب در هر لحظه و…
- آنالیز تصاویر تبلیغاتی و سینمایی متفاوت. نحوه نگاه ما به آنها و تاثیری که هر عکس روی ناخودآگاه ما میگذارد.
- پرسپکتیو و تاثیر و معانی آن
- تاثیر خطوط عکس روی ناخودآگاه
- تشریح تغییرات قوانین ذهنی ما در طول زمان، قوانینی که ثابت مانده اند وخواهند ماند و تغییراتی که به مرور تغییر کردند.
- نحوه ایجاد معانی متفاوت در صحنهها
- توضیح ریتم فیلم
- توضیح فرم فیلم به همراه مثالهای زیاد
- هندسه فیلم
- تشریح میزانسن، تدوین، ساختار و…
- سازماندهی عنصر برتر در فیلم، تاثیر عنصر برتر در سینما و عکسها
- روشهای مشخص کردن عنصر برتر برای بیننده
و…
به هیچ عنوان دوره مبانی فرم فیلم رو نخر اگه…:
اگر دوست داری در زمان تماشای یک فیلم ذهن تو درگیر هیچ مسئلهای بجز تماشای فیلم نشه و فیلمت رو با خیال راحت ببینی این دوره رو تماشا نکن. چون بعد از تماشای این دوره، ذهن تو در هر صحنه متوجه میشه که چه روشهای برای تاثیرگذاری روی ذهن تو پیاده شده و سعی میکنه اونها رو آنالیز کنه. در نتیجه توجه اصلی تو از دیدن فیلم بیرون میاد.
اما من خودم به شخصه دیدن فیلم با علم رو بیشتر دوست دارم و بیشتر ازش لذت میبرم. چون هم باعث لذت بیشتر من از دیدن فیلم میشه و هم شگفتی من از تماشای ویدیو زیاد هست.
پیشنهاد من به عنوان یک دوست اینه که مبانی فرم فیلم رو یاد بگیری و از دیدن فیلمها با علم سینما لذت ببری.
مسعود جعفری جوزانی کارگردان باتجربه ایران در مورد کتاب مبانی فرم فیلم نکات بسیار جالبی رو بیان کرده:
کتاب مبانی فرم فیلم را 3 بار خواندم، یک بار با کنجکاوی، یک بار با شگفتی و بار آخر با اشتیاق، از این روی با اشتیاق میگویم که مطالعه این کتاب نه تنها درک فیلم را در بین سینما دوستان به شکل فزایندهای بالا میبرد بلکه به آموزشگران و فیلم سازان ارزش و اهمیت فرم تا حدودی نشانه شناسی و تئوری فیلم را یادآوری میکند.
میشود افسوس خورد که چرا چنین کتابهایی 20 سال پیش که هنوز سینمایی اندیشمند نفس میکشید و سینما دوستان اشتیاق مطالعه داشتند، راهی بازار نشر نشد؟ میشود گفت تماشاگرانی که سینمای اسیر سرمایه پرورانده به زیبایی ساختار فیلم کاری ندارند. یک قصه پیش پا افتاده میخواهند و یکی که به هر شکل ممکن آن ها را بخنداند. هرچند واقعیت تلخ و گزندهای در این نگرش وجود دارد. اما تاریخ نشان داده است که هرگاه همین بینندگان سطحی نگر، لذت دانایی را چشیده اند، راه عوض میکنند. همین تماشاگرانی که امروز از دیدن یک قصه سطحی و پیش پا افتاده راضی میشوند. وقتی کمی دانش و آگاهی از ساختار فیلم پیدا کنند. جدا از لذت موضوع یا قصه فیلم، از نحوه شکل گیری فرم نیز که همان تسلط کارگردان به زبان فیلم است، لذت خواهند برد. لذتی که به مراتب بیشتر و مهیج تر از فهم قصه و داستان است.
به گمان من مطالعه کتاب مبانی فرم فیلم زمینه یادگیری این نوع لذت از دیدن فیلم را برای علاقه مندان به هنر سینما علاقه مند میسازد.
